Malware – coraz sprytniejsze zagrożenie. Jak je rozpoznać i usunąć

Malware to jedno z najpoważniejszych zagrożeń w cyberprzestrzeni, które stale ewoluuje, stając się coraz trudniejsze do wykrycia i usunięcia. Cyberprzestępcy opracowują nowe sposoby infekowania urządzeń, wykorzystując luki w oprogramowaniu, phishing czy nieświadome działania użytkowników. Złośliwe oprogramowanie może kraść dane, blokować dostęp do plików, szpiegować aktywność online lub całkowicie unieruchomić system. Jak je rozpoznać i skutecznie usunąć? Jakie kroki podjąć, aby zminimalizować ryzyko infekcji? O tym wszystkim przeczytasz w naszym artykule.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest malware?

• Jakie zagrożenie stanowi malware?

• Jak sprawdzić, czy ma się złośliwe oprogramowanie?

• Jak usunąć złośliwe oprogramowanie?

• W jaki sposób chronić się przed złośliwym oprogramowaniem

• Czym się różni malware od ransomware?

Co to jest malware?

Malware – co to znaczy? Pojęcie pochodzi z języka angielskiego: malicious software, czyli złośliwe oprogramowanie, to programy lub skrypty stworzone w celu infiltracji, uszkodzenia lub uzyskania nieautoryzowanego dostępu do systemów komputerowych bez wiedzy i zgody użytkownika. Co malware może zrobić? Możliwości jest wiele, ponieważ celem malware może być np.:

• kradzież danych, 

• szpiegowanie, 

• zakłócanie pracy systemu, 

• wymuszanie okupu.

Rodzaje złośliwego oprogramowania

Jeszcze kilka lat temu wirusy komputerowe kojarzyły się głównie z irytującymi wyskakującymi oknami i spowolnionym działaniem systemu. Dziś malware to zaawansowane narzędzie cyberprzestępców, które potrafi zaszyfrować pliki firmy, przejąć kontrolę nad komputerem czy nawet ukraść dane logowania do konta bankowego. Co gorsza, wiele infekcji przebiega zupełnie niezauważenie, aż do momentu, gdy jest już za późno. Jakie są typy malware? Najpopularniejsze z nich to:

• Wirusy –  programy, które dołączają się do legalnych plików i rozprzestrzeniają się poprzez ich kopiowanie. Mogą uszkadzać pliki, spowalniać system lub powodować jego awarie.

• Robaki – samoreplikujące się programy, które rozprzestrzeniają się bez ingerencji użytkownika, często wykorzystując luki w zabezpieczeniach sieciowych.

• Konie trojańskie – programy podszywające się pod legalne aplikacje, które po uruchomieniu umożliwiają atakującemu dostęp do systemu ofiary.

• Spyware – oprogramowanie szpiegujące, które zbiera informacje o użytkowniku bez jego wiedzy, takie jak hasła czy dane finansowe.

• Adware – oprogramowanie wyświetlające niechciane reklamy, często śledzące aktywność użytkownika w celu dostosowania treści reklamowych.

• Ransomware – oprogramowanie blokujące dostęp do systemu lub danych, żądające okupu za ich odblokowanie. Czym się różni malware od ransomware? Malware to, jak już wiesz szeroka kategoria złośliwego oprogramowania, a ransomware to jeden z jej najgroźniejszych typów, który bezpośrednio uderza w użytkowników i firmy, blokując dostęp do ich najcenniejszych danych. Więcej w tym temacie przeczytasz w artykule na blogu Sapsan: Ransomware – co to jest, jak działa i jak się chronić. 

Złośliwe oprogramowanie występuje więc, jak widać w wielu formach, a każda z nich ma inny sposób działania i inny cel. Niektóre programy niszczą pliki, inne śledzą każdy ruch użytkownika, a jeszcze inne blokują dostęp do danych, żądając okupu. Cyberprzestępcy nieustannie udoskonalają swoje metody, dlatego warto znać podstawowe odmiany złośliwego oprogramowania i wiedzieć, jak się przed nimi chronić.

Jak sprawdzić, czy ma się złośliwe oprogramowanie?

Objawy infekcji malware mogą być różnorodne i obejmować:

• Spowolnienie działania systemu – można zauważyć nagle obniżoną wydajność komputera.

• Nieoczekiwane komunikaty – na ekranie pojawią się nieznane komunikaty czy okienka pop-up.

• Zmiany w przeglądarce – mogą też pojawić się przekierowania na nieznane strony, zmiana strony startowej czy pojawienie się niechcianych pasków narzędzi.

• Nieznane programy – to, co może zaskoczyć to np. obecność aplikacji, których nie instalowałeś.

• Aktywność dysku – Intensywna praca dysku twardego bez wyraźnego powodu.

Aby potwierdzić obecność złośliwego oprogramowania, warto skorzystać ze sprawdzonego programu antywirusowego do przeskanowania systemu. 

Jak usunąć złośliwe oprogramowanie?

Aby usunąć złośliwe oprogramowanie, najpierw należy odłączyć urządzenie od internetu, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się infekcji. Następnie warto uruchomić system w trybie awaryjnym, co pozwoli na zablokowanie działania niektórych szkodliwych procesów. Kolejnym krokiem jest przeskanowanie komputera za pomocą aktualnego oprogramowania antywirusowego lub specjalistycznych narzędzi do wykrywania malware (np. Malwarebytes, Kaspersky Virus Removal Tool, HitmanPro). Jeśli program wykryje zagrożenie, należy postępować zgodnie z jego zaleceniami, aby usunąć zainfekowane pliki lub poddać je kwarantannie. 

Po usunięciu zagrożenia warto ręcznie sprawdzić listę zainstalowanych programów i usunąć wszystkie nieznane lub podejrzane aplikacje. Konieczne może być również przywrócenie domyślnych ustawień przeglądarki, aby pozbyć się niechcianych rozszerzeń. Na koniec warto zaktualizować system operacyjny oraz wszystkie używane programy, aby zabezpieczyć się przed ponowną infekcją wykorzystującą znane luki w zabezpieczeniach.

Cyberprzestępcy coraz częściej wykorzystują urządzenia USB do rozprzestrzeniania malware. Jeśli interesujesz się cyberbezpieczeństwem lub chcesz testować odporność swoich urządzeń na potencjalne zagrożenia, warto sięgnąć po narzędzia takie jak Rubber Ducky czy Flipper Zero. Pozwalają one m.in. symulować ataki, analizować podatności systemów i lepiej chronić dane przed zagrożeniami. Warto również pamiętać, że najlepsza ochrona przed złośliwym oprogramowaniem to profilaktyka – stosowanie silnych haseł, kluczy sprzętowych jak YubiKey, unikanie podejrzanych stron i regularne aktualizacje systemu.